Văn hóa-xã hội

Trích Sài - làng cổ dệt lĩnh bên hồ Tây 

Trích Sài - làng cổ dệt lĩnh bên hồ Tây

Người xưa có câu: “The La, lĩnh Bưởi, chồi Phùng/ Lụa vân Vạn Phúc, nhiễu vùng Mỗ bên”. Làng cổ Trích Sài nằm bên hồ Tây không chỉ nổi tiếng là làng dệt lĩnh có tuổi hàng nghìn năm mà còn là nơi lưu giữ nhiều di tích có giá trị của đất Thăng Long.


Tam quan đình làng Phúc Thọ rêu phong cổ kính.
 
Những con sóng trên hồ Tây vỗ ì oạp vào bờ, các cụ cao niên làng Trích Sài ngồi hóng mát ở đình làng cho biết: Trích Sài là một trong 6 làng cổ thuộc vùng Kẻ Bưởi. Sử cũ ghi lại, thời nhà Lý, làng nằm trong phủ Ứng Thiên. Đến năm Gia Long thứ 4 lại thuộc tổng Trung, huyện Vĩnh Thuận, phủ Hoài Đức. Ngày nay, làng thuộc phường Bưởi, quận Tây Hồ.

 

Trích Sài xưa còn gọi là làng đốn củi. Thuở đó, hồ Tây có rừng rậm xung quanh, nhiều loại gỗ quý nên dân làng hằng ngày tới kiếm củi bán và săn bắn. Ngoài ra họ còn làm nghề đánh cá, cào ốc, bắt trai hến trong hồ. Thế nhưng Trích Sài nổi tiếng nhất với nghề dệt lĩnh truyền thống. Lĩnh hoa nổi tiếng khắp nơi, không chỉ phục vụ người dân Kinh thành Thăng Long mà còn xuất đi nhiều nước trên thế giới.

 

Câu chuyện về nghề dệt lĩnh ở Trích Sài gắn liền với truyền thuyết về bà Phan Thị Ngọc Đô. Truyền thuyết kể rằng bà là một cung nữ gốc Chàm sống dưới thời cua Lê Thánh Tông. Nhà Vua cho bà cùng 24 thị tì ra ở thôn Trích Sài lập trang Thiên Niên. Bà Ngọc Đô đem kỹ thuật dệt lĩnh của người Chàm truyền lại cho dân làng, dạy dân trồng dâu, nuôi tằm.

 

Ngoài ra còn có truyền thuyết về bốn anh em họ Lý sống ở đời Nhà Minh (Trung Quốc). Không chịu nổi sự nô dịch của quân Hung nô, bốn anh em này đã đưa vợ con vượt biển sang Việt Nam, mang theo nghề dệt lụa hoa và diềm hoa, gấm hoa dây, truyền cho dân phường Trích Sài.

 

Dệt lĩnh là một nghề rất công phu, đòi hỏi sự tỉ mỉ. Để có được một tấm lĩnh đẹp, cầu kì sáng tạo phải trải qua rất nhiều công đoạn như quay tơ, mắc cửi, làm hồ, đánh suốt, dệt. Tấm lĩnh trước khi ra thị trường đã trải qua “35 thâm 7 thổ”. Muốn tăng độ bền của sợi, phải đem hồ, rồi cuộn cả tấm lĩnh lại, lấy chày gỗ ghè cho thật mềm, làm thế lĩnh mới đen bóng và mềm mại. Một tấm lĩnh được coi là đẹp hoàn hảo khi cầm vuông lĩnh đen ta thấy dầy dặn nhưng không thô cứng. Một mặt đen mờ còn mặt kia bóng láng, có điểm những chấm hoa mịn màng tinh tế.

 

Không chỉ nổi tiếng với nghề dệt lĩnh, Trích Sài hiện còn giữ được nhiều di tích lịch sử văn hóa tiêu biểu cho nền văn hiến Thăng Long. Đình làng Trích Sài thờ ông Mục Thận làm Thành hoàng làng. Mục Thận có công cứu Vua Lý Nhân Tông thoát khỏi âm mưu hãm hại của Thái sư Lê Văn Thịnh trong một lần Nhà Vua đi du ngoạn hồ Tây. Sân đình có đôi rồng đá, tương truyền thời thành Thăng Long bị binh hỏa, dân làng rước từ đó về.

 

Một di tích là khác nằm ngay cạnh đình làng là chùa Thiên Niên hướng ra hồ Tây từng đi vào thi ca: “Hồ Tây sóng nước mênh mang/ Chùa Thiên Niên tự bóng lồng nước mây”. Tương truyền các cung phi đã lập ra ngôi chùa này. Tuy chùa không còn nhiều cổ vật nhưng khuôn viên chùa rộng, địa thế đẹp nên chùa cũng thu hút nhiều phật tử và du khách tới tham quan lễ bái.

 

Ngoài ra còn có đền Phúc Lộc Thọ ở cạnh đình làng, thờ hai nàng công chúa con vua Lý Nam Để là Vạn Phúc, Vạn Lộc và Vạn Thọ phu nhân. Tương truyền, khu vực hồ Tây trước kia có con cáo thành tinh ẩn náu trong hang núi, thường hiện hình làm hại người và vật, đã lâu ngày không trừ được. Sau nhờ hai công chúa của vua tiền Lý Nam Đế cùng với sự giúp đỡ của phu nhân Vạn Thọ giết được cáo tinh, trừ hại cho dân.

 

Làng cổ Trích Sài không chỉ là mảnh đất có bề dày văn hóa lịch sử, nhân dân nơi này còn có truyền thống yêu nước, kiên cường đấu tranh qua hai cuộc kháng chiến. Về Trích Sài hôm nay cuộc sống của người dân đã thay đổi. Con cháu của những người thợ dệt lĩnh ngày xưa nay đã làm nhiều nghề khác nhau. Nghề dệt lĩnh hầu như không còn nhưng tiếng tăm về lĩnh Trích Sài nói riêng, lĩnh Bưởi nói chung vẫn còn in đậm trong tâm trí của những người Hà Nội và những người yêu Hà Nội.


Ý kiến của bạn
Họ tên
Thư điện tử
Tiêu đề

Reload Image
Mã bảo mật:

Nội dung
 

Bài viết khác
Đăng nhập
Tên đăng nhập
Mật khẩu
Các văn bản chỉ đạo
Tiện ích

Bình chọn
Khả năng đáp ứng thông tin của website
  Tốt
  Khá
  Trung bình
  Kém